Snoeken goed voor het natuurlijke evenwicht?

De natuur heeft alles zo goed geregeld dat je haast niet kunt voorstellen dat het ook wel eens goed mis kan gaan. Wat gebeurd er bijvoorbeeld als er teveel van dit soort rovers op een visvijver aanwezig is? Waar komen ze toch vandaan en wat moeten we ermee?

Op ieder water komt in de loop van tijd roofvis. Watervogels nemen ze mee of worden uitgezet door de mens. De meningen lopen erg uiteen met eindeloze discussies als gevolg. De praktijk is vaak overduidelijk en berust op feiten. Net zo als op onze vijver  ’t Kampskoêl. Het water wordt sedert 2008 bevist en was rijk aan voorn. “Was”!, Dat is nu wel anders. We zijn nu helaas bijzonder "rijk" aan roofvis. Duizenden baarsjes die de kleinste visjes vreten, en een overdaad aan “Esox lucius” of te wel in de volksmond,  “De snoek”. Van kleine tot grote exemplaren moorden ze zich de hele dag door het visbestand. Deze vis met imposante bek met vlijmscherpe centimeterlange tanden kan meer dan een meter lang worden en loert niet alleen op andere visjes. Het is een echte moordmachine. Kannibalisme bij een tekort aan kleinere vis is geen abnormaliteit. Maar niet alleen vis staat op het menu, voor een jonge eend slijpt hij graag de messen.

Volwassen eend. Onlangs vond men in Engeland een 120 centimeter lange snoek die gestikt was in een bijzondere prooi. De snoek bleek een volwassen eend in zijn keel te hebben. Omdat een snoek naar achter gerichte tanden heeft kon onze onfortuinlijke snoek de iets te grote eend niet meer uitspugen. Snoeken zijn zogenaamde standvissen. Ze liggen stil tussen waterplanten en met een korte agressieve actie duiken ze vanuit hun schuilplaats op hun prooi. Voor lange achtervolgingen zijn ze niet geschikt. Korte en hevige aanvallen is hun ding. “Een snoek is een belangrijke schakel in het systeem van een sloot, vijver etc, etc. Zieke dieren, ratten, vissen en kuikentjes zijn het menu van dit prachtige dier. Een gemiddelde snoek van 1m eet voor ongeveer 500gram vis per 3 dagen.” Al zit er geen snoek van een meter, vele kleinere exemplaren maken het wellicht nog erger. Ook een snoek van 60 centimeter rooft en moord tientallen kilo`s per jaar. De rekensom is dan snel gemaakt. (Dit verklaart dat er in 2014 weinig tot geen witvis meer op onze visvijver "'t Kampskoêl in Sevenum" te bekennen is. Geen enkele watervogel die nog een ei in ons mooi stukje natuur legt. In het voorjaar zijn er diverse eenden met jong broedsel gesignaleerd. Daar is niets meer van over.)

Kun je in een water teveel snoek hebben?

"Nee", hoor je vaak zeggen. Het aantal roofdieren zal in de natuur altijd afhankelijk zijn van de beschikbaarheid van voldoende prooien. Zodra het aantal prooien afneemt, zullen de roofdieren in aantal afnemen door voedselgebrek. Snoeken kunnen een water dus in principe nooit leeg vreten. Wanneer er een hoge snoekdichtheid in een water aanwezig is, wordt over het algemeen juist gesproken van een evenwichtige snoekstand en een juiste roofvis - prooivis verhouding. In kunstmatig in stand gehouden visstanden (bijvoorbeeld kunstmatige forelvijvers of aangelegde witvisvijvers), waar een ecologisch evenwicht niet wordt nagestreefd, kan iedere snoek terecht door de beheerder of visclub als teveel worden beschouwd.

De aantallen snoeken in een water zijn sterk afhankelijk van de mate van begroeiing met waterplanten. Hoe meer waterplanten, hoe meer snoeken, maar tevens hoe kleiner het gemiddelde formaat van de snoek. Grotere snoeken trekken weg naar open water met meer geschikte prooien of blijven klein.

Hoe oud kunnen snoeken worden?

Een vrouwtjessnoek kan maximaal ongeveer 25 jaar oud worden. Een mannetjessnoek kan maximaal ongeveer 16 jaar oud worden. Vissen zijn in hun eerste jaar en dan zelfs vooral in hun eerste levensdagen, het meest kwetsbaar. Een deel van de afgezette snoekeneitjes komt niet eens uit, maar sterft af of wordt opgevreten door vissen of andere waterdieren. Ook de snoekjes die uit het ei komen worden gedurende de eerste levensmaand geplaagd door vraat door allerlei waterorganismen, waarbij ook ziekte en voedselgebrek een belangrijke rol in de overleving speelt.
Bij een leeftijd van circa 6 weken gaat kannibalisme onder soort- en leeftijdsgenoten een grote rol spelen.
Bij onvoldoende dekking wordt in deze periode de hoeveelheid snoek, die de eerste levensweken heeft overleefd, meer dan gedecimeerd. In de herfst zal een deel van de aanwezige waterplanten geleidelijk aan verdwijnen. Opnieuw zal kannibalisme door leeftijdsgenoten en oudere snoeken de eerstejaarssnoekjes verder uitdunnen.
Aan het eind van het eerste jaar blijft over het algemeen minder dan 1 % over van wat er in eerste instantie uit het ei is gekomen. Dat geldt overigens voor het merendeel van de vissoorten in Nederland. En dat is maar goed ook.
Een vrouwtjessnoek produceert gemiddeld zo’n 20.000 eieren per kg lichaamsgewicht. Een gemiddelde snoekstand produceert zo al gauw meer dan een miljoen eitjes per hectare wateroppervlak. Als alleen allen snoeken het eerste jaar al zouden overleven, zouden er in een gemiddeld Nederlands water al tenminste 100 eerstejaars snoekjes per vierkante meter rondzwemmen!

“Evenwichtige snoekstand en een juiste roofvis - prooivis verhouding” of niet. Duhh.. mensen kopen een vergunning om vis te vangen. Hoe commercieel of dieronvriendelijk het mag klinken. Mensen maken een visvijver en beheren die. Als snoek in dit geval het plezier van hengelen in de weg staat moeten er stappen worden ondernomen. Volgens de bioloog (Jan van Mechelen) van “Viskweek Centrum Valkenswaard” is snoek op kleinere sportvisvijvers niet wenselijk.

Ons plan: (de Karper commissie van 't Kampskoêl in Sevenum)  is dus om dit jaar enkele mooie grotere karpers aan te kopen en de eigen kweek nog een jaartje te laten wachten. In november gaan we proberen een aantal snoeken af te vangen.